Τι μπορεί να προσφέρει μια υγιεινή διατροφή;

Η επιλογή μίας ισορροπημένης, επαρκής και ποικιλόμορφης διατροφής μπορεί να  εξασφαλίσει την πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών που αποτελεί και το πρώτο και σημαντικότερο βήμα προς ένα ευτυχισμένο και υγιεινό τρόπο ζωής. Τη σχέση της διατροφής με την υγεία την εφάρμοζε και δίδασκε ο Ιπποκράτης που έλεγε "το φάρμακο σου η τροφή σου" (400 π.χ.).

Υπάρχουν πολλές προκαταλήψεις ότι η υγιεινή διατροφή δεν είναι γευστική, την αποτελούν νερόβραστα κ.α., τα οποία δεν ισχύουν. Βλέπουμε σήμερα ότι στην περιοχή της Μεσογείου οι διατροφικές συνήθειες έχουν αλλάξει και οι κάτοικοι της πλέον δε διατρέφονται σύμφωνα με τα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής (κρητική διατροφή). Η διατροφή της περιοχής μας έχει επηρεαστεί από το δυτικό τρόπο ζωής. Οι συνήθειες όμως έχουν αλλάξει και αυτό φαίνεται τις τελευταίες δεκαετίες στην αύξηση πρόσληψης λιπαρών στην Ευρώπη. Την περίοδο  1967-1969  η ημερήσια πρόσληψη λιπαρών ήταν 117γρ  και τη χρονική περίοδο 1997-1999 ήταν 148γρ.[3].

Ένας τρόπος για να δείξουμε τη σημασία της διατροφής στην υγεία είναι η συσχέτιση της με τη μακροζωία. Ένα παράδειγμα της σημασίας της διατροφής στην υγεία του ανθρώπου είναι η μεσογειακή διατροφή, με την οποία έχουν ασχοληθεί πολλοί ερευνητές και έχουν αποδειχθεί οι θετικές επιπτώσεις της στη μακροζωία και σε ένα μειωμένο ποσοστό εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, καρκίνου κ.α. [1].

Ο άλλος τρόπος είναι να δούμε και την αρνητική επίδραση στην υγεία μιας σειράς θρεπτικών συστατικών, κάποιων ομάδων τροφίμων και μίας μη ισορροπημένης διατροφής. Υπάρχουν ενδείξεις ότι για μια σειρά θρεπτικών συστατικών, κάποιων ομάδων τροφίμων καθώς και μίας μη ισορροπημένης διατροφής μπορεί να έχουμε αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας και ασθενειών που σχετίζονται με τη διατροφή (π.χ. καρδιαγγειακές παθήσεις, τον καρκίνο, σακχαρώδη διαβήτη, οστεοπόρωση και νόσοι της οδοντοστοιχίας) που έχουν σημασία για την Ε.Ε.[2] .

Παρακάτω αναλύονται η βαρύτητα των αποδεικτικών στοιχείων σε σχέση με τον τρόπο ζωής και τον κίνδυνο ανάπτυξης κάποιων ασθενειών[3]

Περιληπτικά για τον διαβήτη τύπου ΙΙ [3]

Αποδειγμένα	Μειωμένος Κίνδυνος	Αυξημένος Κίνδυνος
Πειστικά αποδεικτικά στοιχεία	-Εκούσια απώλεια βάρους σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα -Φυσική δραστηριότητα	-Υπέρβαρος και παχυσαρκία -Κοιλιακή παχυσαρκία -Ελλειπή φυσική δραστηριότητα
Πιθανά αποδεικτικά στοιχεία(Probable)	-Φυτικές ίνες (μη απορροφήσιμη Υδατάνθρακες)	-Κορεσμένα λιπαρά -Ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης
Ρεαλιστικά αποδεικτικά στοιχεία (Possible)	-ω-3 λιπαρά οξέα -Χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη τρόφιμα	-Συνολικά προσλαμβανόμενα λιπαρά Trans λιπαρά οξέα
Ελλιπή αποδεικτικά στοιχεία	-Βιταμίνη Ε -Χρώμιο -Μαγνήσιο -Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ	-Υπερβολική κατανάλωση λιπαρών

    

Περιληπτικά για καρδιαγγειακές παθήσεις[3]  

Αποδειγμένα	Μειωμένος Κίνδυνος	Καμία επίδραση	Αυξημένος Κίνδυνος
Πειστικά αποδεικτικά στοιχεία	-Τακτική σωματική άσκηση -Λινολεϊκό οξύ -Ψάρια και ιχθυέλαια(ΕΗΑ και DEHA) -Λαχανικά και φρούτα -Κάλιο -Χαμηλή έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (για στεφανιαία νόσο)	-Βιταμίνη Ε	-Μυριστικό και παλμιτικό οξύ -Trans λιπαρά οξέα -Υπέρβαρος -Υψηλή πρόσληψη αλκοόλ
Πιθανά αποδεικτικά στοιχεία (Probable)	-α-λινολενικό οξύ -Ελαϊκό οξύ -Δημητριακά ολικής αλέσεως -Ξηροί καρποί(ανάλατοι) -Φυτικοί στερόλες/στανόλες -Φυλλικό οξύ	-Στεαρικό οξύ	-Διαιτητική χοληστερόλη -Μη φιλτραρισμένος καφές
Ρεαλιστικά αποδεικτικά στοιχεία (Possible)	-Φλαβονοειδή -Προϊόντα σόγιας		-Λίπη πλούσια σε λαουρικού οξέος -Μειωμένη εμβρυϊκή διατροφή -Β-καροτένιο από συμπλήρωμα
Ελλιπή αποδεικτικά στοιχεία	-Ασβέστιο -Μαγνήσιο -Βιταμίνη C		-Υδατάνθρακες -Σίδηρος

 

Περιληπτικά για τον καρκίνο[3]

Αποδειγμένα	Μειωμένος Κίνδυνος	Αυξημένος Κίνδυνος
Πειστικά αποδεικτικά στοιχεία	Σωματική δραστηριότητα (παχέος εντέρου)	Υπέρβαρος και παχυσαρκία (του οισοφάγος, του παχέος εντέρου, του μαστού σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, των νεφρών) Αφλατοξίνη(του ήπαρ) Κινέζικου τύπου παστά ψάρια (ρινοφάρυγγα)
Πιθανά αποδεικτικά στοιχεία(Probable)	Φρούτα και λαχανικά (στοματική κοιλότητα, του οισοφάγου, του στομάχου, του παχέος εντέρου) Σωματική δραστηριότητα (του μαστού)	Κονσέρβες κρέατος (του παχέος εντέρου) Παστά και αλάτι (του στομάχου) Πολύ ζεστά ποτά και τρόφιμα (της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα, του οισοφάγου)
Ρεαλιστικά αποδεικτικά στοιχεία (Possible)/Ελλιπή αποδεικτικά στοιχεία	Φυτικές ίνες Σόγια Ψάρι ω-3 λιπαρά Καροτενοειδή Οι βιταμίνες Β2, Β6, φολικό οξύ, Β12, C, D, E Το ασβέστιο, ο ψευδάργυρος και το σελήνιο Μη - θρεπτικά συστατικά φυτών (φλαβονοειδή, ισοφλαβόνες, λιγνάνες	Τα λίπη ζωικής προέλευσης Ετεροκυκλικές αμίνες Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες νιτροζαμίνες

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πηγές:

[1]Faustino R. Pérez-López , Peter Chedraui, Javier Haya and José L. Cuadros,

Effects of the Mediterranean diet on longevity and age-related morbid conditions,

Maturitas 64 (2009), pp. 67-79.

 

[2]EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA), Scientific Opinion on establishing Food-Based Dietary Guidelines. EFSA Journal 2010; 8(3):1460

 

[3]Report of the joint WHO/FAO expert consultation (2003), Diet, nutrition and the prevention of chronic diseases, WHO Technical Report Series, No. 916 (TRS 916) σελ 18 
http://www.who.int/dietphysicalactivity/publications/trs916/download/en/index.html>